Праваабарончы цэнтр “Вясна” з’ездзіў у Чэрыкаў і пагаварыў з Ганнай – сястрой братоў Косцевых, якіх прысудзілі да расстрэлу за жорсткае забойства настаўніцы Наталлі Кастрыцы.
20 студзеня. Мінск-Магілёў-Чэрыкаў. Размова з Ганнай і ўсе фота – spring96.org
Магілёўскі абласны суд 10 студзеня на выязным пасяджэнні ў Чэрыкаве абвясціў прысуд двум мясцовым жыхарам за забойства 47-гадовай настаўніцы Наталлі Кастрыцы. Па дадзеных следства, у Станіслава і Іллі Косцевых быў канфлікт з Наталляй Кастрыцай з-за сястры. Настаўніца паскардзілася ў міліцыю на тое, што сваячка Косцевых ня выконвае свае бацькоўскія абавязкі ў адносінах да свайго малалетняга дзіцяці. Сям’ю сястры паставілі на ўлік, як тую, што знаходзіцца ў сацыяльна небяспечным становішчы.
10 красавіка 2019 года Станіслаў і Ілля пасля сумеснага алкагольнага застолля прыйшлі разабрацца з Кострицей, якая жыла па суседству. У выніку спрэчкі, браты нанеслі больш за 100 нажавых раненняў, ад якіх жанчына памірала працяглы час.
Каб схаваць сляды злачынства, Косцевы падпалілі дом забітай. Ратавальнікі, якія прыбылі на месца выявілі, што на целе Кострыцы меліся шматлікія раненні. Братоў хутка затрымалі.
У ходзе следства і суда яны прызналі сваю віну і заявілі, што раскайваюцца ў зробленым. Нягледзячы на гэта, суддзя Міхаіл Мельнікаў прысудзіў іх да расстрэлу. Рашэнне суддзі гледачы ў зале сустрэлі апладысментамі.
УПЛЫЎ ЛУКАШЭНКІ
Яшчэ да таго, як быў вынесены прысуд, праваабаронцам стала відавочна, што ён будзе расстрэльным. На гэта паўплываў прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка. У інтэрв’ю радыёстанцыі «Эхо Москвы» ён прама выказаў сваё стаўленне да справы братоў Косцевых.
«У нас на кантролі прэзідэнта ёсць грамадска значныя справы. Учора мне дакладваў старшыня Вярхоўнага суда аб разглядзе гэтых справаў. Вось адно з іх. Два падонки, інакш іх не назавеш — ужо і разбоі былі, і каралі іх — забілі сваю настаўніцу. За тое, што яна абараніла дваіх дзяцей іх сястры. Сястра ніякая, асацыяльны элемент. А [настаўніца] абараніла іх і запатрабавала забраць з сям’і. Яны яе рэзалі ўсю ноч. Яны забівалі яе ўсю ноч. Яна маліла, прасіла, і ў рэшце рэшт яны яе да раніцы дабілі», – заявіў Лукашэнка ў канцы снежня.
Улічваючы вагу словаў прэзідэнта для судоў і пракурораў, нічога, акрамя смяротнага прысуду, чакаць ужо не прыходзілася.
ЖЫЦЦЁ СЯМ’І СМЯРОТНІКАЎ: АБРАЗЫ, ПАГРОЗЫ, ЗБІЦЦЁ
Ганна, сястра Косцевых, распавяла праваабаронцам пра тое, з якім прэсінгам сутыкнулася яна і яе дзеці падчас следства і суда.
– Расследаванне па справе цягнулася амаль паўгода. У гэты час маім дзецям [заўвага — пляменнікам асуджаных да смяротнага пакарання] было цяжка хадзіць у школу, таму што іх абражалі аднагодкі. Былі нават інцыдэнты, што дзяцей білі. Яны пакутавалі не ад дарослых, а менавіта ад дзяцей. У дзіцячым садку такая ж сітуацыя. Калі чуеш ад сваіх дзяцей, што “мама, мне сказалі, што ў мяне дзядзька забойца“, не хочацца дзіцяці паказваць слёзы. Потым ужо, калі кладзеш іх спаць, не стрымліваешся… Я за гэты час столькі перажыла, столькі гадасцяў чула, колькі не чула за ўсё сваё жыццё. Калі адбылася гэтая сітуацыя, я пазбавілася ўсіх сяброў, усіх тых, хто мог раней мяне неяк падтрымаць. Усе адвярнуліся. І з гэтай праблемай па сутнасці я засталася адна. Ніхто ніколі нават не пацікавіўся, як я там. Уся боль, якая адбывалася са мной, з дзецьмі, заставалася са мной сам-насам.
Ганна з сям’ёй пасля вынясення смяротнага прысуду вырашыла з’ехаць з горада. Паводле яе слоў, пляменнікі асуджаных да смяротнага пакарання, сутыкаюцца з цкаваннем ў школе і дзіцячым садзе. Калі выхавальнікі спрабуюць растлумачыць дзецям помладше, што такія паводзіны непрымальна, то настаўнікі ў школе спасылаюцца на тое, што “закрыць рот дзецям яны не могуць”.
Паводле яе слоў, яна не бачыць сэнсу заставацца ў Чэрыкаве. Ганна стала сутыкаецца з кпінамі і здзекаваннямі.
– Я шмат чаго перажыла, калі ішло следства, але прысуд — апошняя кропка. Я проста хачу жыць далей і выхоўваць дзяцей, каб ім не зламалі псіхіку. Я хачу вырасціць годных людзей, каб яны атрымалі адукацыю, і, можа быць, тое, што я ў дзяцінстве недаатрымала. Хачу са свайго боку, як з боку маці, даць ім тое, што заслугоўваюць мае дзеці, а ў гэтым горадзе гэта ўжо немагчыма… Да вынясення прысуду я яшчэ вагалася — заставацца ці не. Калі б прызначылі нейкі тэрмін пазбаўлення волі, было б цяжка, але можна было б з гэтым справіцца. Жудасна заставацца тут, асабліва, пасля выпадкаў, калі ламіліся ў дом, грукаліся ў дзверы. Страшна не за сябе, страшна за дзяцей. Яны заслугоўваюць жыцця.
НЯЎДАЛАЯ СПРОБА ПРАБАЧЭННЯ
Як распавяла Ганна, ёй вельмі шкада сваякоў забітай, паколькі яна таксама перажыла страту блізкіх людзей.
– Цяжка ўсведамляць, што іх няма ўжо ў жывых. Я іх вельмі разумею, але дапамагчы нічым не магу… І прабачэнні мае нікому не патрэбныя. Я аднойчы спрабавала ў сястры забітай папрасіць прабачэнне, але ў мяне гэта не атрымалася. Мяне проста не хочуць слухаць і бачыць.
САЦЫЯЛЬНА-ПРАБЛЕМНАЯ СЯМ’Я ЯК ВЫНІК ПАЛІТЫКІ ДЗЯРЖАВЫ
Сям’я Ганны стаяла на ўліку як неспрыяльная па Дэкрэце №18 некалькі разоў. У першы раз на СНС сям’я Ганны трапіла, калі яе і малодшага брата Стаса збіў яе муж. Нагадаем, што ў Беларусі да гэтага не прыняты Закон аб супрацьдзеянні хатняму гвалту. Стала вядома, што не плануюць яго прымаць і ў 2020 годзе. Па сутнасці, адсутнасць у краіне дзейсных механізмаў абароны ад хатняга гвалту і фармалізм рашэнняў, што прымаюцца па Дэкрэце №18, стаў прычынай пастаноўкі сям’і Ганны на ўлік.
– Калі адбыўся сямейны скандал, я выклікала міліцыю. У выніку — маю сям’ю паставілі на СНС. Я не чакала, што гэта так павернецца. Атрымліваецца, што жанчынам, калі адбываецца дома скандал, няма да каго звярнуцца па дапамогу, таму што, лічыцца, што мы нібыта самі сабе ствараем праблемы. Калі нас б’юць, то трэба, каб білі да канца і нікуды не скардзіліся. І дапамогі тут не ад каго ніколі не дапытаешся.
Ганна паспяхова адстаяла СНС. Другі раз яе сям’ю паставілі на ўлік у 2017 годзе:
– Нашу маці пазбавілі бацькоўскіх правоў і яна з’ехала на пастаяннае месца жыхарства ў Расійскую Федэрацыю, але яна заўсёды нам дапамагала грашыма і нейкімі рэчамі. Неяк яна мяне паклікала на пару дзён у Маскву, каб перадаць сабраныя нам падарункі. Дома я пакінула сваё дзіця з Іллёй [аднаго з асуджаных да смяротнага пакарання], астатнія дзеці былі ў бабулі. Я папрасіла брата, каб ён за ім пагледзеў. Калі я была ў Расеі, мне патэлефанавалі і сказалі, што адбылося надзвычайнае здарэнне, што нібыта Ілля недагледзеў маё дзіця і зараз могуць забраць усіх дзяцей з сям’і.
Калі Ганна вярнулася дадому, яе адразу выклікалі ў сацыяльна-педагагічны цэнтр. Там ёй патлумачылі, што да Іллі прыйшла кампанія, і ён з ёй у двары распіваў піва. Маленькае дзіця было ў іх кампаніі.
– Гэта ўсё ўбачыла суседка [забітая Наталля Кастрыца] і патэлефанавала ў міліцыю, у бальніцу і сацыяльна-педагагічны цэнтр, што нібыта дзіця пакінуты адзін без нагляду. Мяне тут жа паставілі на ўлік па прычыне таго, што я не выконваю бацькоўскія абавязкі належным чынам, таму што я пакінула дзіця ў сацыяльна небяспечным становішчы для жыцця. Я і гэты СНС паспяхова адстаяла.
У красавіку 2019 года, калі здарылася забойства, Ганну зноў хацелі паставіць на ўлік, але не атрымалася. Было праведзена “сацыяльнае расследаванне”, але падстаў не знайшлі.
ЯК ПАЧАЛІСЯ І СКОНЧЫЛІСЯ КАНФЛІКТЫ З ЗАБІТАЙ
Дом у Чэрыкаве па суседстве з домам Наталі Кастрыцы Ганне дастаўся ў спадчыну. Каб засяліцца ў яго, ёй давялося прайсці двухгадовае кола судовых цяжбаў і цяганіны з дакументамі па высяленні жанчыны, якая тут жыла. Дом акультураны: заменены вокны, праведзены газ і вада, у двары будуецца лазня з басейнам.
– Калі я з сям’ёй пераехала жыць у гэты дом, мяне адразу не вельмі добра тут прынялі. Мы адразу пачалі рабіць рамонт, мяняць вокны, распрацоўваць агарод. Вось тут і здарыўся першы канфлікт з суседкай [цяпер забітай]. Атрымалася, што яе куры знішчылі мне градку трускаўкі. Мне было крыўдна, што я працавала, старалася для сваіх дзяцей, і ўсё марна. Я тады прыйшла да яе і папрасіла прыбраць курэй, але рэакцыі ніякай не было. Гэта паўтаралася разы два-тры. Тады я звярнулася ў мясцовую “жыллёва-камунальную гаспадарку”. Ёй тады вынеслі ці то папярэджанне, ці то штраф, я дакладна не ведаю, але інцыдэнты з курамі тады спыніліся.
У наступным канфлікты ўзнікалі ўжо па іншых падставах. Ганна успамінае, як у яе дом праводзілі ваду. Для гэтага трэба было вырыць траншэю ад калонкі да хаты.
– Мы яе сваімі сіламі неяк выкапалі. Але прайшоў дождж, і атрымалася шмат бруду. Калі прыехалі падключаць ваду работнікі ЖКГ, яна тады прыйшла і вельмі моцна ім абуралася на нас, што “прыехалі, развялі бруд, распладзілі галечу”. У нас з ёй адбылася слоўная сварка, але на гэтым усё і спынілася, – узгадвае Ганна.
Апошняй кропляй у гэтай гісторыі, па яе словах, стала запазычанасць па газе. У 2019 годзе ў яе ўтварыўся доўг, паколькі кухня не ацяпляецца, і яна ўключала газ, каб хоць крыху прагрэць пакой.
– Доўг складаў каля 60 рублёў. Я паразмаўляла з гаргазам, што да канца красавіка аплачу гэтую запазычанасць. У дзіцячым садку я таксама папярэдзіла аб гэтым, каб да мяне не было ніякіх прэтэнзій. Напярэдадні трагедыі да мяне са школы прыходзілі сацработнікі, а разам з імі і суседка, як супрацоўніца школы — настаўніца-дэфектолаг. Мяне тады дома не было. Калі я вярнулася ўвечары ў пяць гадзін, да мяне прыйшла суседка, ужо адна без сацработнікаў. Калі я прыадчыніла дзверы, яна адразу на падвышаных танах пачала размаўляць са мной з нагоды доўгу. Але гэта было ў абразах, маўляў, “ты ведаеш, зязюля, што ў цябе маецца запазычанасць па газе“. Я ёй адказала, што яна не мае дачынення ні да майго абавязку, ні да маіх дзяцей. Але яна адказала, што яе справа папярэдзіць мяне, інакш у мяне, як і ў маёй мамы, забяруць дзяцей, і я нібыта сап’юся, і наогул дзяцей у такой, як я забраць трэба, таму што я не заслугоўваю іх выхоўваць, а братоў-зэкаў усіх перасадзіць трэба, – перадала размову Ганна.
Яна ўзгадала, што гэта была апошняя размова з забітай Наталляй Кастрыцай. Яго пачуў Стас Косцеў. Забойства адбылося праз пару дзён.
