16 красавіка паўтара дзясятка чалавек прыехалі з Бабруйска, каб разабрацца з магілеўчанінам Артурам Баханьковым. У жылым квартале сярод белага дня яны пагражалі яму расправай. Якой будзе рэакцыя ўладаў?

21 красавіка. Магілёў. Саша Мінько

Увага! Пры перадрукоўцы гэтага матэрыяла іншымі СМІ,
пазначэнне MSPRING.ONLINE як крыніцы
з гіперспасылкай на арыгінал ў першым абзацы абавязковае!

---

16 красавіка паўтара дзясятка, як мяркуецца, прадстаўнікоў крымінальнага супольнасці прыехалі ў Магілёў, каб разабрацца са сваім апанентам. Пры поўным папушчальніцтве міліцыі яны сярод белага дня акупавалі пляцоўку каля аднаго з пад’ездаў па вуліцы Каштанавай і нават запісалі відэа, на якім пагражаюць расправай.

Тое, што адбываецца ў Магілёве – гэта следства даўно тлеўшага канфлікту паміж верхавінай беларускай крымінальнай супольнасці. Схема, створаная, верагодна, беларускімі спецслужбамі, вычарпала сябе. Яе меркаваны архітэктар – былы начальнік 2-га ўпраўлення па барацьбе з арганізаванай злачыннасцю і карупцыяй (ГУБАЗіК МУС) Уладзімір Ціхіня – у канцы мінулага года спачатку сышоў у адстаўку, а 24 студзеня быў затрыманы і адпраўлены ў СІЗА КДБ.

ПАЧАТАК – У 2006-ым

Адпраўной кропкай цяперашняй сітуацыі трэба лічыць 2006 год. Менавіта тады ўсе калоніі сталі “ламацца”, каб стаць “чырвонымі”.

Іншымі словамі, замест улады крымінальнікаў там рознымі метадамі засноўвалася ўлада МУС. І доўгі час гэты працэс можна было ацэньваць пазітыўна – для развіцця краіны гэта было хутчэй дабром, калі б не прывяло да злоўжыванняў з боку праваахоўнікаў.

Да сітуацыі 2006 года ГУБАЗіК ішоў доўга. У жніўні 1995 году адзін з рэцыдывістаў Аляксандр Кушнер Гомельскім абласным судом быў прыгавораны да смяротнага пакарання па артыкуле 100 КК БССР (Наўмыснае забойства пры абцяжарваючых абставінах). Нагадаем, у траўні таго года ў Беларусі прайшоў першы рэферэндум, пасля якога прэзідэнт Беларусі стаў умацоўваць сваю вертыкаль улады.

Праз пяць месяцаў, у студзені 1996-га Вярхоўны Суд раптам замяніў Кушнярову смяротнае пакаранне пятнаццаццю гадамі пазбаўлення волі. І гэта выглядала, як мінімум, дзіўна. Паводле інфармацыі кампаніі “Праваабаронцы супраць смяротнага пакарання”, у 1995-м і 1996-м гадах было вынесена 37 і 29 смяротных прысудаў адпаведна. А яшчэ праз год колькасць расстрэльных вердыктаў вырасла да максімальнай лічбы – 46. Дзяржава жорстка змагалася з крыміналам, злачынцаў масава расстрэльвалі.

Прыкладна ў гэты ж час з’явіліся і спецпадраздзяленні, якія пазней назавуць «эскадронамі сьмерці” – першапачаткова іх задачай было фізічнае ўстараненне крымінальных аўтарытэтаў.

І на гэтым фоне раней неаднаразова судзімы, які здзейсніў двайное забойства, Кушнер раптам быў памілаваны.

Гісторыя выклікае пытанні. Адно з расійскіх выданняў, прысвечанае гісторыі крымінальнага свету былога СССР, адкрыта называе прычыну такога мяккага стаўлення да рэцыдывіста – яму была зроблена прапанова, ад якой немагчыма адмовіцца. Хто рабіў такую ​​прапанову – КДБ ці ГУБАЗіК – дакладна невядома. Але з таго моманту аўтарытэт стаў рабіць галавакружную кар’еру ў крымінальным свеце.

РАСЧЫСЦІЛІ ДАРОГУ

Расійскія даследчыкі скрупулёзна вылічылі куды быў этапаваны Кушнер падчас адбыцця тэрміну. Пачынаючы з 2000 года, ён кожныя пару гадоў пераводзіўся ў розныя калоніі і што характэрна – перад яго заездам іншыя крымінальныя аўтарытэты рэзка з’язджалі адбываць тэрмін ва ўмовы крытай турмы. А пазней у калонію прыязджаў асабіста Уладзімір Ціхіня, але ніхто дакладна не ведае з якой мэтай. Магчыма, такім чынам для новага крымінальнага аўтарытэта непрыкметна расчышчалася дарога. Міліцыя ўсё брала пад жорсткі кантроль.

У 2008 годзе адбыўся яшчэ адзін выпадак, які не паддаецца логіцы. Аляксандр Кушнер вызваліўся па амністыі датэрмінова, не гледзячы на ​​цяжар артыкула. За двайное забойства ён нават не даседзеў 15 гадоў, выйшаў на год раней.

Зараз зноў вернемся ў паваротны 2006 год. Як сведчаць раней судзімыя грамадзяне, Беларусь стала лічыцца краінай, у папраўчых калоніях якой няма так званых «блатных». Схема і па сёння выглядае прасцей простага: усе, хто не згодны з адміністрацыяй, адразу ж трапляюць у штрафны ізалятар. Пасля трохкратнага знаходжання там, чалавека кідаюць у барак ўзмоцненага рэжыму (БУР) і рыхтуюць да пераводу ва ўмовы турмы.

Такім чынам, усе асуджаныя, якія жывуць па так званых «паняццях» размяркоўваюцца па турмах, якіх у Беларусі тры – у Гродна, Жодзіна і Магілёве. Там яны жывуць у самых жорсткіх умовах, бо не паложана ні спатканняў, ні перадач, толькі адна бандэроль у год.

Не трэба рамантызаваць крымінальны свет. Ён толькі ў кіно выглядае авантурна. У рэальнасці гэта людзі, якія перажываюць асабістую трагедыю: многія апынуліся ў зняволенні па волі выпадку, але застануцца тут назаўсёды.

У большасці сваёй аўтарытэтам ўжо пад пяцьдзесят, і паўжыцця яны правялі ва ўмовах чатырох змрочных сцен і казённага пайка – раней зусім беднага, а з паступовай гуманізацыяй больш-менш нядрэнным.

Яны ўжо не вернуцца да нармальнага жыцця. Гаворка хутчэй можа весціся пра тое, каб дазволіць дажыць ім у турме ў прыстойных умовах і без катаванняў.

ЗМЕНА ІДЭАЛОГІІ

Не без дапамогі Ціхіні і беларускай ідэалогіі «зладзейская ідэалогія» ператварылася ў нешта маргінальнае. Але спецслужбы на гэтым не спыніліся. Сітуацыя склалася так, што ўжо праз два гады пасля вызвалення Аляксандр Кушнер быў «каранаваны» (прызнаны крымінальным супольнасцю – заўв. рэд) у “вары” ў Маскве. Праўда, прызнаны ён быў не ўсёй крымінальнай супольнасцю.

Пазней высветлілася, што ён увогуле не змог трапіць на сходку – затрымаўся ў корку. Пра тое, што ён можа называцца “варом у законе”, яму паведамілі па тэлефоне.

Такое развіццё падзей было выгадна ГУБАЗіК: увесь крымінальны свет павінен быў падпарадкавацца Кушнярову, што палягчала працу міліцыі – не трэба было весці агентурную распрацоўку. Улічваючы наіўнасць большасці прадстаўнікоў «блатной» супольнасці, злачынствы раскрываліся дзякуючы звычайнаму білінгу сотавых тэлефонаў.

Але яшчэ праз год на арэну выходзіць «дубайская чацвёрка»: у снежні 2012 года былі «каранаваны» Алег «Муму Слуцкі» Герасімовіч, мінчук Павел Аляксеевіч (Паша Паштэт), жыхар Барысава Руслан Лебедзеў (Лебедзь) і гамяльчанін Аляксандр Мядзведзеў (Медвежонок). Практычна ўсе яны хутка апынуліся за кратамі.

На некаторых з іх аказваецца ціск з боку супрацоўнікаў турмаў.

Напрыклад, па артыкуле 411 КК РБ (Злоснае непадпарадкаванне патрабаванням адміністрацыі), чалавек тэарэтычна можа знаходзіцца ў зняволенні бясконца доўга.

Сёння з раней «каранаваных» на свабодзе застаюцца толькі Алег «Муму Слуцкі» Герасімовіч і Аляксандр «Кушнер» Кушнер. І калі пра Герасімовіча амаль нічога не чутна, то Кушнер жыве на шырокую нагу. Калі верыць яго апанентам, у калісьці ледзь было не расстралянага аўтарытэта выявіліся тры трохпакаёвыя кватэры ў сталіцы. І часам, мяркуючы па паведамленнях СМІ, яго нават ахоўвае міліцыя.

Аднак схема, прыдуманая раней ГУБАЗіК, стала даваць збой.

МУС выдаліла з калоній прынцыповых носьбітаў вараўской ідэалогіі, але не выдаліла яе паняцці.

Самі калоніі засталіся ў падпарадкаванні МУС, хоць былі прапановы перадаць іх пад крыло Міністэрства юстыцыі. Гэта прывяло да таго, што «паняцці» сталі выкарыстоўвацца занадта шырока. Акрамя таго, некаторыя супрацоўнікі МУС таксама дазваляюць сабе прыняць некаторыя аспекты «зладзейскіх паняццяў».

Класічны прыклад – сітуацыя з палітвязнем Міхаілам Жамчужным у горацкай ПК-9. Адміністрацыя калоніі спрабуе накіраваць яго ў атрад з «нізкім статусам», хоць супраць гэтых статусаў сама павінна змагацца. Жамчужны не згаджаецца і гадамі за гэта жыве ў ШІЗА.

Пры гэтым «блатныя» вітаюць яго ганарлівае паводзіны і лічаць дзеянні адміністрацыі адкрытым «беспределом», але нічога зрабіць не могуць.

Крымінальныя аўтарытэты абавязаны былі перш за ўсё не дапускаць бескантрольнае паводзіны («беспредел») з боку сваіх падапечных, якія вядуць крымінальны лад жыцця. ГУБАЗіК разбурыў гэтую схему, але гатовай не стварыў.

ВАЙНА

На гэтым фоне ў сітуацыю ўмяшаліся прадстаўнікі крыміналітэту звонку. У Беларусі склалася ўнікальная сітуацыя: пакуль не было ні воднага «вара ў законе», быў адносны парадак. Але як толькі яны з’явіліся – і адразу некалькі, – то пачалася вайна. Супрацьлеглыя бакі прымалі рашэнні ў дачыненні адзін аднаго і аб’яўлялі апанентаў людзьмі з нізкім статусам.

Да пэўнага часу гэта і было мэтай спецслужбаў. Але вынікам стала прынцыповае пытанне, агучанае нядаўна з Расіі – калі «вары» адзін аднаго так называюць, то чаму дагэтуль усе жывыя? Гэта значыць, абавязкова павінна праліцца кроў.

Каб не дапусціць ўсеўладдзя Аляксандра Кушнярова, у справу ўмяшаўся нават чалавек, пастаўлены назіраць за тым, што адбываецца даўно памерлым бабруйскім “варом у законе” Уладзімірам Біруковым (“Вова Біра” памёр у Расіі ў 2009 годзе пры дзіўных абставінах).

Палажэнец за Магілёвам Артур Баханькоў на здзіўленне хутка засвоіў Youtube і праз свой канал стаў раскрываць падрабязнасці беларускага крымінальнага закулісся.

Так, ён адкрыта заявіў, што Аляксандр Кушнер замовіў забойства «вара ў законе» Цімохі Гомельскага (застрэлены ў 2014 годзе). Акрамя таго, двое забітых Кушняровым у 90-я гады нібыта былі таксама прадстаўнікамі крымінальнай супольнасці. І самае галоўнае абвінавачванне – у цяперашні час, на думку палажэнца, Аляксандр Кушнер сабраў вакол сябе людзей, якія ў турэмным свеце не могуць лічыцца годнымі, але цяпер менавіта яны хочуць кіраваць злачыннай супольнасцю.

Такія абвінавачванні не маглі застацца незаўважанымі. У адным з ролікаў Артур Баханькоў адкрыта заявіў, што Кушняроў можа рыхтаваць яго фізічную ліквідацыю. А пазней напружанне дасягнула найвышэйшай мяжы з-за сітуацыі ў Бабруйску, які Кушнер ўжо цяпер імкнецца цалкам узяць пад свой кантроль.

Людзі з Бабруйска прыехалі ў Магілёў 16 красавіка, каб расправіцца з Баханьковым. Яны нават не пасаромеліся запісаць відэа, дзе на фоне дома свайго ворага лідэр групоўкі пагражае ўсім нязгодным: «Мы з Бабруйска. Прыедзем у любое месца…».

Чым у гэты момант займаўся начальнік УУС Магілёўскага аблвыканкама Ігар Шчарбачэня і яго першы намеснік Аляксандр Германовіч, а таксама подначаленные ім супрацоўнікі міліцыі, застаецца толькі здагадвацца.

Сітуацыя падобная знешне на тыя, якія адбываліся ў Беларусі ў 90-х гадах. Мабыць, у праве магілёўцаў на бяспеку з’явілася вельмі непрыемная расколіна.