Пра гэта вы наўрад ці яшчэ дзесьці прачытаеце.
27 лютага. Магілёў. Аляксандр Ротрюбе. У тэксце выкарыстоўваюцца выразы мовы варожасці. На фота – кадр з фільма “Жмурки”
Увага! Пры перадрукоўцы гэтага матэрыяла іншымі СМІ, пазначэнне mspring.online як крыніцы з гіперспасылкай на арыгінал ў першым абзацы абавязковае!
Праз пяць гадоў людзей, якія жывуць па крымінальным паняццях, можа не застацца. Але самі паняцці, у тым ліку “нізкі статус” будуць жыць яшчэ доўга. Чаму?
Адказ дае адзін з найбольш яркіх лідэраў крымінальнага свету Магілёва. Яго імя Артур, але ў пэўных колах ён больш вядомы як “Натэлін сын” (Натэла – легендарная асоба не толькі для Магілёва, але і на прасторах былога СССР, правяла ў турмах і калоніях 27 гадоў). Сам Артур з 39 гадоў жыцця 15 правёў у месцах пазбаўлення волі. Ён прынцыпова жыве па вараўскіх паняццях, пра што добра ведаюць супрацоўнікі ГУБАЗ.
Вікіпедыя ў раздзеле «Арганізаваная злачыннасць у Беларусі» да гэтага часу дае інфармацыю па стане на 2012 год: крымінальная структура ў краіне захавана, «смотрящий» за Магілёвам – Шумахер.
Хто такі Шумахер, доўгі час было таямніцай. Некаторыя аналітыкі нават выказвалі меркаванне, што рэальна такога персанажа не існуе -нібыта крыміналітэту было выгадна падтрымліваць міф пра яго сілу на фоне жорсткай зачысткі з боку МУС.
Уся інфармацыя, якую знаходзілі беларускія журналісты аб крымінальных лідэрах, была запазычаная ў расійскіх выданнях і падавалася са спазненнем. Як выглядае актуальная сітуацыя, вырашыў разабрацца mspring.online.
ЖЭНЯ ШУМАХЕР – РЭАЛЬНЫ «СМОТРЯЩИЙ». АЛЕ БЫЛЫ
Жэня Шумахер, пра якога сакрэтнічаць расійскія інтэрнэт-рэсурсы, сапраўды існуе. Магілёвец Яўген Кавалёў атрымаў сваю мянушку “Шумахер” пасля таго, як кіруючы аўтамабілем урэзаўся ў слуп у раёне завода КСВ, і ў выніку аварыі загінулі двое хлопцаў. Гэтак Жэня Шумахер ўпершыню апынуўся ў месцах пазбаўлення волі.
Пасля гэтага ён хутка стаў рабіць кар’еру ў крымінальным свеце і сапраўды стаў “глядзець” за Магілёвам. Але гэты поспех быў нядоўгім. Узлёт Шумахера быў не так прыкметны, як падзенне. 13 жніўня 2016 года воры прынялі рашэнне панізіць статус Шумахера. Вядома, што ў цяперашні час ён адбывае чарговы тэрмін у адной з калоній, таму даць яму слова ня прадстаўляецца магчымым.
На фота Жэня Шумахер (у цэнтры) з беларускім злодзеем ў законе Сашам Кушнерам (справа), фота расійскага партала “Прайм-КрайМ”
Прычына разжалавання, калі абапірацца на тэкст так званай “малявы” (фактычна аналаг афіцыйнага дакумента для вядучых “блатны” лад жыцця, копія маецца ў рэдакцыі), сталі паказанні Шумахера супраць аднаго з лідэраў крымінальнага свету, дадзеныя міліцыі. Акрамя таго, апісаны выпадак, калі былі ўзятыя грошы, якія накіроўваліся нібыта на дапамогу (“падагрэў”) зняволеным калоній, і выкарыстаныя ў асабістых мэтах. Для інфармацыі, сабрана было каля 30 тысяч даляраў ЗША – грошы па мерках Беларусі немалыя. Таксама яму ў віну ставілася тое, што ён прывёў на сходку крыміналітэту супрацоўнікаў МУС.
Падпісаў маляву “Натэлін сын”. Артур як “палажэнец” злодзея Вовы Біры, выконваў фактычна тыя ж функцыі, што і “смотрящий”.
Розніца ў тым, што “палажэнец” прызначаецца злодзеем, а “смотрящий” – агульным рашэннем “братвы” (гэта значыць, крымінальнага супольнасці).
Да ведама: Вова Біра – бабруйскі вор у законе Уладзімір Бірукоў, які памёр ад сардэчнага прыступу ў Маскве ў 2009 годзе. Ён лічыўся самым багатым беларускім злодзеем, чый стан ацэньваўся ў 5 млн даляраў ЗША, і стваральнікам самай буйной АЗГ. Пахаваны ў Бабруйску.
Як толькі “смотрящий” альбо “палажэнец” садзіцца ў турму, тлумачыць суразмоўца, адбываецца ратацыя, бо з месцаў пазбаўлення волі ўплываць на працэсы на волі немагчыма. Хто ў дадзены момант з’яўляецца негалосным лідэрам магілёўскай «братвы», ён раскрываць не стаў. Аднак іншая крыніца паведаміла, што ў цяперашні час за Магілёвам “глядзіць” нехта Косця “Кастэт“ (прозвішча ўсталяваць не атрымалася).
На фота Артур, “Натэлін сын”. Нумары на яго машыне сталі прадметам разгляду ў ГУБАЗ. Фота з асабістага архіва, публікуецца са згоды ўладальніка выключна на mspring.online.
ПРАВЫ ЧАЛАВЕКА НЕ ДЛЯ “БРАТВЫ”?
“Натэлін сын”, насуперак стэрэатыпам, не выглядае малаадукаваным або абмежаваным чалавекам, не гледзячы на тое, што тройчы адбываў тэрмін у калоніях. Але гэта не значыць, што ўсе яго паплечнікі маюць перспектывы ў жыцці. Дэкларацыю правоў чалавека і Пакт аб грамадзянскіх і палітычных правах, ратыфікаваны Беларуссю, Артур назваў “мёртвымі літарамі” для тых, хто прыняў рашэнне жыць па паняццях. Тэма правоў чалавека не цікавая і зусім далёкая для прадстаўнікоў крымінальнага свету, які складаецца, па яго выразу, пераважна з люмпенаў і дэкласаваных элементаў. Для іх няма варыянтаў удзелу ў барацьбе за свае правы – амаль усе яны застаюцца закладнікамі сваіх слабасцяў і самавольства праваахоўнікаў.
Зрэшты, для Грамадскай назіральнай камісіі (ГНК) па назіранні за месцамі пазбаўлення волі ён даў некалькі саветаў і пажаданняў. Перш за ўсё, лічыць ён, кожную камеру магілёўскай турмы №4 трэба забяспечыць Бібліямі – менавіта гэтая кніга запатрабавана зняволенымі і была б ім карысная. Але на сёння на ўсю турму ёсць толькі адзін асобнік Бібліі і чатыры Новых запаветы. Што тычыцца прыняцця тэрміновых мер рэагавання, то ён прапануе ОНК наведаць Віцебскую турму, якая, па чутках у крымінальным свеце, сёння славіцца найбольш жорсткімі рэпрэсіямі.
Калі казаць пра парушэнні правоў чалавека, то сюды відавочна ўваходзіць праца ў прамысловай зоне калоній за 2 даляра ЗША ў месяц. Фактычна – рабская праца.
Але найбольшае абурэнне ў людзей, абраўшых крымінальны лад жыцця, выклікае наяўнасць артыкула 411 КК Беларусі, які прадугледжвае павелічэнне тэрміну яшчэ на адзін-два гады за так званае “злоснае непадпарадкаванне патрабаванням адміністрацыі папраўчай установы”. Патрапіўшы ў турму, асуджаны тэарэтычна можа застацца там да канца жыцця толькі за тое, што “своечасова не працёр пыл”.
У астатнім для асуджаных галоўнай праблемай застаецца рэжым, арганізаваны Дэпартаментам выканання пакаранняў (ДВП). Сістэма арганізавана так, што калі, напрыклад, строгі рэжым выконваць без паблажак, лічыць суразмоўца, у некаторых людзей пачнуць развівацца ментальныя расстройствы. Асуджаныя трапляюць у калоніі з рознымі тэрмінамі, тлумачыць ён, і калі два гады можна ператрываць нават самыя жорсткія патрабаванні, то тыя, хто атрымаў 15-гадовае пакаранне, наўрад ці выйдуць без наступстваў для здароўя. У астатнім галоўнай праблемай зэкаў з’яўляецца жабрацтва насельніцтва, з-за якога ў ПК не даходзіць нават тое, што дазволена: раз у паўгады яны маюць права на пасылку ў 30 кг, але ў сваякоў няма грошай, каб гэтую пасылку сабраць.
Пры гэтым прадстаўнікі крыміналітэту лаяльныя да цяперашняй улады. Плюсамі лічацца амністыі, практыка ўмоўна-датэрміновых вызваленняў і тое, што рэжым Лукашэнкі аднолькава ставіцца да ўсіх: спынена бязмежжа з боку міліцыі і тое ж бязмежжа з боку крыміналітэту.
БЛАТНЫХ НЕ БУДЗЕ, А “ПЕЎНІ” ЗАСТАНУЦЦА
Арганізаванай злачыннасці ў Беларусі ў яе звыклым крымінальным выглядзе цяпер няма. Яшчэ пройдзе гадоў пяць, лічыць Артур, і “блатных” не застанецца зусім. У большасці сваёй свядомыя людзі прыходзілі ў крымінальны свет у 1990-я гады. Пазней, калі перыяд безуладдзя пасля распаду СССР скончыўся, а насельніцтва стала жыць больш заможна, прыток моладзі вычарпаўся. Гэта натуральны працэс, проста скончыўся іх час.
Аднак праваабарончая супольнасць яшчэ доўга будзе стаяць перад выклікам: той жа “нізкі статус” будзе захоўвацца дзесяцігоддзямі. Яго наяўнасць будзе выкарыстоўвацца прадстаўнікамі адміністрацый калоній і асуджанымі, якія далёкія ад зладзейскіх паняццяў, але дэ-факта жывуць іх спадчынай.
Гэта і адбываецца сёння ў горацкай калоніі №9, дзе адбывае тэрмін палітычны вязень, навуковец Міхаіл Жамчужны. Нагадаем, адміністрацыя ПК вызначыла вязня ў 13-ы атрад. Аднак пазней стала вядома, што там утрымліваюцца зняволеныя з так званым “нізкім статусам”. Наш суразмоўца пацвердзіў гэта: 13-і атрад лічыцца “ваўняным” – на слэнгу гэта азначае, што ў ім ёсць не толькі людзі, аб’яўленыя “пеўнямі”, але і тыя, хто, напрыклад, прайграўся ў карты альбо трапіў у спрэчныя сітуацыі – так званая “нечысць”.
Адмову палітвязня пайсці ў атрад, з-за чаго яго пастаянна кідаюць у штрафны ізалятар, Артур лічыць найбольш правільным рашэннем. Інакш, кажа ён, вязня пратрымалі б там месяц, пасля чаго перавялі ў іншую калонію. І калі ў Горках ўсім відавочны самавольства адміністрацыі калоніі, то ў іншай ПК яго б ужо прымалі адназначна як чалавека з “нізкім статусам”.
Што ж тычыцца жыцця па паняццях знутры калоній, то толькі ПК агульнага рэжыму можна назваць “чырвонымі” – там цалкам адміністрацыя кантралюе жыццё зняволеных. Установы са строгім і ўзмоцненым рэжымам, насуперак сцвярджэнням МУС, да гэтага часу “глядзяцца” хай і невялікім прадстаўніцтвам “блатных”. Аднак іх малалікасць ўжо не дазваляе ўплываць на супрацоўнікаў ДВП. Калі раней з трох тысяч сядзельцаў прыкладна дзве траціны прымалі зладзейскія паняцці за кодэкс паводзінаў і маглі падняць бунт, то зараз з паўтары-двух тысяч чалавек толькі паўтара дзясятка сочаць за чысцінёй крымінальных нораваў. Таму дапамагчы Міхаілу Жамчужнаму нават пры моцным жаданні крыміналітэт не ў сілах. “Ён трапіў пад машыну, якая мацней вараўской”, – лічыць Артур.
