Так. У чалавека можа зляцець кукуха.

Пасля адбыцця адміністрацыйнага арышту на волю выйшлі двое магілёўскіх палітыкаў – Уладзімір Шанцаў з АГП і Алег Аксёнаў з БХД. Яны прабылі 15 сутак у ІЧУ УУС Магілёўскага аблвыканкама пасля таго, як іх прызналі вінаватымі ва ўдзеле ў несанкцыянаваным масавым мерапрыемстве 12 траўня пад судом Магілёўскай вобласці.

Тады іх, а таксама журналістаў Аляксандра Буракова і Уладзіміра Лапцэвіча затрымалі, калі яны прыйшлі на пачатак працэсу па крымінальнай справе супраць так званай “групы Ціханоўскага-Статкевіча”.

Варта адзначыць, што ў той дзень ніякіх акцый або мітынгаў пад судамі не было. З боку сітуацыя можа выглядаць так, што палітыкаў і, у асаблівасці, журналістаў Буракова і Лапцэвіча вырашылі моцна прэсануць.

На волю абодва карэспандэнта павінны выйсці 1 чэрвеня – ім суд Ленінскага раёна прысудзіў па 20 сутак арышту. І гэта былі відавочна вельмі цяжкія дваццаць сутак.

“НЕ СПАЦЬ”

Па выхадзе з ІЧУ Алег Аксёнаў і Уладзімір Шанцаў апісвалі ўмовы ўтрымання прыкладна аднолькава – абодва паскардзіліся на холад, адсутнасць пасцельнай бялізны і матрацаў, пазбаўленне пішучых прыладаў, перабоі з перадачамі па ініцыятыве супрацоўнікаў ІЧУ.

Асобна двое мужчын спыніліся на сне.

«Как-то днём галава апусцілася на стол – адразу грозны вокрык, маўляў, не спаць. Тры разы пасля адбою за ноч адкрываецца кармушка – тады трэба падысці каля дзвярэй і назваць прозвішча. Затым ідуць 2 дурных пытання: ці ўсё ў парадку і ці ёсць скаргі. Карацей, спаць не давалі», – распавядаў Шанцаў.

Аксёнаў, які выйшаў на волю на суткі раней Шанцава, таксама заявіў, што яму не давалі нармальна спаць уначы – супрацоўнікі ізалятара будзілі яго кожныя дзве гадзіны. Прычым спачатку патрабавалі падыходзіць да «кармушкі», затым «злітаваліся» і дазволілі адказваць з нараў.

Яшчэ раней на катаванне сном паскардзіўся Аляксандр Буракоў. Падчас суда 15 траўня ён заявіў, што яму не даюць нармальна спаць і пазбавілі пасцельных прыналежнасцяў. Днём ляжаць нельга, а ноччу даводзіцца засыпаць на голых дошках. Прычым яго пры гэтым увесь час абуджалі супрацоўнікі ІЧУ.

Сваякі Буракова адзначаюць, што падчас суду ў яго быў змардаваны голас (працэс праходзіў праз Скайп).

Калі журналіста, які супрацоўнічае з Deutsche Welle, а таксама Уладзіміра Лапцэвіча трымалі ў такіх умовах усе 20 сутак, то застаецца толькі здагадвацца, у якім стане яны выйдуць на волю.

ТАК ЗДЗЕКВАЛІСЯ З НАВАЛЬНАГА

Напрыканцы сакавіка ў расійскіх медыя з’явіліся паведамленні, што палітыка Аляксея Навальнага ў ПК-2 г. Уладзіміра катуюць бясонніцай. Восем разоў за ноч да яго падыходзіў супрацоўнік, уключаў сістэму «Дазор» і на камеру аб’яўляў, што «здымае прафулік асуджанага Навальнага», тым самым абуджаючы яго.

Адвакат Навальнага Вольга Міхайлава распавядала «Медузе», што яго трымаюць без сну два тыдні: днём правяраюць кожныя дзве гадзіны, ноччу – восем разоў.

Здзек бессоніцай, відаць, узялі на ўзбраенне і ў ІЧУ УУС Магілёўскага аблвыканкама. Упершыню на яго паскардзіліся актывісты, якіх арыштавалі пасля 25 сакавіка. Тады некалькі чалавек звярнулі ўвагу на тое, што ўмовы ўтрымання ў ізалятары рэзка пагоршыліся. Асобна яны згадвалі як раз выпрабаванне бясонніцай.

НЯЎЖО ЎСЁ ТАК СУР’ЁЗНА?

Дзяніс Крывашэеў, намеснік дырэктара Amnesty International па Усходняй Еўропе і Цэнтральнай Азіі, у каментары для «Медузы» аб становішчы Навальнага распавядаў наступнае:

«Пазбаўленне сну можа быць прыраўнавана да катаванняў і іншага жорсткага, негуманнага і зневажальнага чалавечую годнасць абыходжання. Па інфармацыі ад Аляксея Навальнага, перададзенай праз адвакатаў, пачынаючы з 11 сакавіка яго сістэматычна пазбаўляюць сну – кожную ноч ахоўнікі будзяць яго па восем разоў. У сувязі з чым ці ледзь застаецца сумнеў, што гаворка ідзе пра катаванні ці іншым жорсткім абыходжанні».

Улічваючы, што супрацоўнікі магілёўскага ІЧУ рэгулярна перарываюць сон палітычных арыштантаў, можна казаць як мінімум пра падобнасць сітуацыі.

Цікава, што ізалятар ўзяў на ўзбраенне цалкам ЦРУ-шны метад. У «Дапаможніку ЦРУ па правядзенні допытаў» рэкамендуецца менавіта перарываць сон зняволеных, а не пазбаўляць яго зусім, паколькі гэта аслабляе іх волю да супраціву. Праўда, у тым выпадку гаворка ішла аб здабыванні ваеннай інфармацыі на допытах. Навошта здзекавацца над тымі, хто арыштаваны па «адміністрацыйке» – пытанне адкрытае.

Аліса Колесава, судовы эксперт і клінічны псіхолаг з Расіі, наўпрост называе катаваннем тое, што асуджаным могуць не даваць спаць:

«Я не разумею, навошта трэба абуджаць людзей, чаму проста не паглядзець у акенца камеры або на манітор відэаназірання? Цікава, а ці ведаюць распрацоўшчыкі і выканаўцы гэтых інструкцый пра тое, што дэпрывацыя сну прычыняе істотную шкоду псіхічнаму і фізічнаму здароўю і можа прывесці да смерці чалавека?

Не даваць людзям спаць – гэта катаванне, якая парушае іх базавую патрэбу ў сне, якая нароўні з ежай і вадой павінна быць задаволеная для таго, каб чалавек нармальна функцыянаваў. Псіхалагічныя катаванні зручныя і дзейсныя – слядоў не пакідаюць, а ад псіхічна знясіленага чалавека можна дамагчыся чаго заўгодна. Спецслужбамі розных краін былі распрацаваны цэлыя сістэмы нецялеснага ўздзеяння. Сярод іх дэпрывацыя сну, ізаляцыя, знявагі, катаванні гучным гукам, чаканнем смерці, пахаваннем жыўцом, сэнсарная дэпрывацыя, катаванні страхам. Як зразумець, што тое, што адбываецца – гэта сапраўды псіхалагічная катаванне? Пакута наносіцца наўмысна і доўга, з мэтай пакарання, застрашвання, падаўлення ці атрымання інфармацыі, а прамы фізічны гвалт адсутнічае. Ці варта казаць, што пазбаўленьне зняволеных сну адпавядае гэтым крытэрам і з’яўляецца катэгарычна недапушчальным? Выходзіць, што такая інструкцыя падобная на нейкі гайд па зжыванню зняволеных або жудасны эксперымент».

Якімі выйдуць з ІЧУ двое магілёўскіх журналістаў Магілёва? Застаецца спадзявацца, што яны мацнейшымі той долі, што ім выпала ў траўні 2021 года.